Bağımlı Kişilik Bozukluğu Nedir?

Bağımlı kişilik bozukluğu, genel olarak kişilik bozukluklarının en sık rastlanan türü olarak bilinmektedir. Bu türden bir kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler tek başına hareket edemeyecekleri gibi yalnız karar verme konusunda da güçlük çekmektedir. Hayatı boyunca bir kimseye bağımlı olarak yaşayabilmekte ve çoğu zaman küçük bir çocuk gibi davranabilmektedir. Bağımlı kişilik bozukluğu psikoloji ile alakalı bir durum olduğundan mutlaka bu konuda bir uzmandan destek alınması gerekmektedir.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu Nedir?

Tek başına karar veremeyen, herhangi bir girişimde bulunamayan, faaliyete geçemeyen ya da sorumluluk alamayan kişilerde görülen bu durum bağımlı kişilik bozukluğu olarak ifade edilmektedir. Bağımlı kişiler içerisinde bulundukları bu durum nedeniyle yalnız karar verememekte, boyun eğici ve isteyici karakteristik özellikleri ile bilinmektedir. Başkalarının kendisine borçluymuş gibi davranmakta olan bağımlı kişiler, aynı zamanda istemeyi bilip, asla vermeyi bilmemektedir.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu Nedenleri

Bağımlı kişilik bozukluğu nedenleri hakkında kesin bir kanıya varılamamıştır. Fakat genetik ve çevresel faktörlerin nedenleri olabileceği düşünülmektedir. Yapılan birtakım araştırmalar bireyin çocukluk döneminde devamlı olarak otorite ve korumacılık görmesi, bu şekilde katı kurallar altında büyütülmesi, yine psikoloji anlamında bağımlı kişiler haline gelmesi için birer neden olduğuna işaret etmektedir.

Bu rahatsızlığa sahip olan bireylerin kendi ayakları üzerinde durabilmesi ve kimseye muhtaç olmadan daha mutlu bir yaşam sürdürebilmesi için mutlaka bir psikolog ya da terapistten destek alması gerekmektedir. Bu gibi durumlarda psikolog ve psikiyatristler hastaları için çeşitli terapi metotları uygularken, uygulanan bu yöntemler sayesinde kısa sürede sonuç elde edilebilmektedir.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu Belirtileri

Belirtileri ise genellikle bireylerde aynı şekilde görülmektedir. Örneğin;

• Bir başkasının önerisi olmadan karar vermemesi
• Günlük kıyafetlerine karar verirken dahi sorarak hareket etmesi
• Sorumluluk almaktan kaçınması
• Düşük benlik saygısına sahip olması ve genellikle karamsar hareket etmesi
• Kendilerine bakma konusunda zorluk yaşaması
• Eleştiri karşısında aşırı duyarlı olması
• Yoğun bir terkedilme korkusu yaşaması gibi durumlar belirtileri arasında yer almaktadır.

Kendisinde bu gibi belirtiler görülen bireyler için kesin tanı koyulabilmesi için bir uzmana danışılması gerekmektedir. Ayrıca bireyin tedavi edilmesi için de bu alanda uzman olan bir psikologdan destek alınması tavsiye edilmektedir.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu Tanısı Nasıl Koyulur?

Bağımlı kişilik bozukluğu tanısının koyulabilmesi için DSM-5 adı verilen, Amerikan Psikiyatri Birliği’nin yayımlamış olduğu mental bozuklukların tanısal ve istatistiksel kitabında yer alan kriterlere bakmak gereklidir.

Bununla beraber hastada görülen semptomlarla alakalı bir uzman psikolog tarafından gerçekleştirilen psikolojik testlere ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü semptomların altında başka bir hastalık ya da herhangi bir nedenin olup olmadığının tespiti edilmesi önemlidir.

Bağımlı kişilik ile borderline kişilik bozukluğunun belirtileri benzerlik gösterdiğinden bu iki hastalığın ayırt edilmesi gerekir. Bağımlı ve borderline kişilik bozukluğunun farklılıklarından bahsetmemiz gerekirse:

• Borderline kişilik bozukluğuna sahip olan hastalar ayrılık korkusu karşısında öfke ve boşluk gibi duygularla tepki verir.
• Bağımlı kişiliğe sahip olan hastalar ise ayrılık ve terk edilme korkusu karşısında itaatkâr oluşuyla ya da bağımlılıklarını sürdürebilmek adına başka bir ilişki arayışına girerek tepki verirler.

Söz konusu bu belirtilerden birine ya da birkaçına sahip olan bireylerin mutlaka bir uzmana yönlendirilmesi gerekir. Bu gibi psikolojik rahatsızlıkları laboratuvar testiyle tespit edebilmek mümkün olmazken, uzmanlar genellikle bu duruma neden olan diğer hastalıkların teşhisi için çeşitli testler isteyebilmektedir. Uzmanlar, bu hastalığın altında yatan başka bir durumla karşılaşmadığı takdirde hastayı bir uzman psikolog ya da psikiyatriste yönlendirecektir.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu Tedavi Yöntemleri

Kişiliğin oluşumu oldukça karmaşık bir süreç olması ve hayatın erken döneminde başlamasıyla bilinir. Bağımlı kişilik bozukluğu tedavisi için erken teşhisin önemi oldukça büyük olurken, aynı zamanda uzman psikolog ya da terapistle güçlü bir bağ kurmak gerekir.

Bağımlı olan kişiler açısından tedavi almak, durumla alakalı daha yaratıcı ve etkili yöntemler göstererek karşılaştığı problemleri daha kolay çözmesini sağlamaktadır. Diğer kişilik bozukluklarında olduğu üzere bağımlı kişiliğe sahip olan bireyler çoğu zaman tedavi arayışına girmemekte ya da tedaviyi reddetmektedir.

Bağımlı kişiliğin neden olduğu düşünce biçimi ve davranışlar, bireyin yaşamında çeşitli problemlere yol açar ve birey tüm bu sorunlarla başa çıkamayacağı düşüncesine kapılır. Bu türden bir kişilik bozukluğuna sahip bireylerde anksiyete ve depresyon gibi duygu durum bozukluklarına da rastlanabilir. Dolayısıyla mutlaka tedavi gerektiren bir sorun olarak değerlendirilmektedir.

Bağımlı kişilik için uygulanan en etkili yöntemlerden biti psikoterapidir. Konuşma terapisi olarak da ifade edilen psikoterapide amaç, bireyin daha bağımsız ve aktif bir kişiliğe sahip olmasını sağlamak, sağlıklı ilişkiler kurmasına yardımcı olmaktır. Bunun dışında yine uzman psikiyatristler tarafından ilaç tedavisi de uygulanabilmektedir.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Bağımlı kişilik bozukluğu tedavi edilmezse kaygı bozukluğu, anksiyete, madde bağımlılığı ve çeşitli fobiler ortaya çıkabilmektedir. Bu kişiler aynı zamanda çevresindekileri ya da bağımlı olduğu kişiyi memnun etme çabasında olduğundan istismara da açıktır.

Bağımlı kişiliği olan hastalar, karşısındaki dominant partneriyle ilişkisini sürdürebilmek adına her şeyi yapma potansiyeline sahiptir. Bu gibi durumlar biryin yaşamını olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle de madde bağımlılığı ve depresyon gibi sorunlar, intihar düşüncelerine neden olduğundan mutlaka bir uzman psikologdan yardım alması gerekmektedir.

---

Bir önceki yazımız olan Psikolojik Şiddete Maruz Kalıyorum! başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.