OKB Türleri 1: Bulaşma Obsesyonu

Obsesif kompulsif bozukluklarının belirtileri arasında en çok görülen ve konuyla ağırlıklı olarak bağdaştırılan obsesyon çeşidi olan bulaşma obsesyonu, kişinin bedeninde ya da kıyafetlerinde oluşan kir, mikrop, toz gibi etkenler; kimyasal maddelerin, deterjanların, zehirlerin; idrar, gaita ve diğer beden salgıları nedeniyle bulaşma ihtimalleri ile oluşan takıntıları ve bu takıntıların yarattığı sıkıntıyı gidermek için sergilediği davranışları belirtir.

Her ne kadar aşağılanma, küçük düşürülme, acı verici bir eleştiriye maruz kalma gibi anıların hatırlanması zihinsel bulaşma duygularını ortaya çıkarsa da özellikle cinsel saldırılar cinsel olmayanlara göre bireyi zihinsel bulaşma için özellikle daha yatkın hale getirir. Kişiye yapılan aşağılanma ve ihlaller psikolojik olarak çocukluk dönemlerinden itibaren olumsuz etkilenmelere neden olur. Titiz, kuralcı, törenci özellikle de çocukluk dönemlerinde disiplinli eğitim veren toplumlarda özellikle de aile içinde anne-baba rollerinden duyulan pislik, uyumsuz, mikrop vb. kullanılan ithamlar psikolojik olarak temizlenme içgüdüsünü devreye sokacaktır. Bahsedilen bu örneklerin yanında en önemli ve daha çok yaygın görülen neden cinsel istismar, tecavüz gibi durumlarda da oluşur. Yani cinsel saldırıya yönelik anılarının rahatsız edici tarafını hatırlamaları istenen durumda bireyler kendilerini daha fazla kaygı, sıkıntı, kirlilik ve yıkama dürtüsü içerisinde bulurlar. Bu dürtüleri davranışlarına yansıtmadığı takdirde her şeyin kötü olacağını düşünürler.

Bulaşma Obsesyonunda Takıntı Döngüleri

Saçma düşüncelerin farkında olan ancak kendini alıkoyamayan kişiler, dışarıya çıktığında kendisine mikrop ya da pislik bulaşma korkusundan dolayı çöp tenekelerinin yanından bile geçmemek için dışarıya çıkmazlar. Başkalarıyla ortak alanda bulunduklarında kendilerine göre belirledikleri mesafelerde bulunarak aynı tuvalete bile idrar sıçrama ya da bulaşma korkusundan dolayı gitmezler. Bu yüzden ya ortak alanlarda başkalarıyla bir arada olmazlar ya da tuvalet ihtiyaçlarını gideremeyecekleri alanlarda bulunmazlar. Dışarıdan genelde hiçbir şeyin eve girişine izin vermezler ancak yine de zorunlu olarak getirilen eşya, yiyecek gibi şeyleri yıkama gereksinimi ile davranışlarına yansıttıklarında kendilerini daha iyi hissederler. Yapılan yıkama ya da temizleme işlemi asla yeterli gelmez. Günde 3-4 saat sürecek kadar el yıkama konusunda her yıkama için en az 3-4 tekrara düşerler. Kendi içlerinde mikrop ya da pisliklerin bulaşma korkusu ile kişiler ailelerinden giderek uzaklaşmaya başlarlar.

Örneklerle Bulaşma Obsesyonu

Bulaşma obesyonuna örnek verilmesi gerekirse; ev hanımı obsesif bir kişi gün içinde otomatik çamaşır makinesinde yıkayacağı çamaşırları önce akşamdan suya bastırır ve ardından tekrar tekrar 3 kez ön yıkamalı programda yıkatır, defalarca durulatır ve çamaşırları makineden çıkardıktan sonra da “deterjan kalmıştır” düşüncesi ile elde sudan geçirir. Bu olguda hasta çamaşırların iyi yıkanmadığını, kirli ya da deterjanlı kaldığını düşünmesi obsesyon belirtilerine tam olarak verilecek bir örnek olur.

OKB Nedir?

---

Bir önceki yazımız olan Hayır Diyememek Hastalık mı? başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.