Sosyal Fobi: Nedir? Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir?

Toplumda oldukça sık görülen psikoloji sorunlarından biri de sosyal fobi olarak bilinmektedir. Hem hastalar hem de uzmanlar tarafından çoğu zaman yeteri kadar tanınmadığından ve ayırt edilemediğinden tedavi edilememektedir. Aynı zamanda depresyon, madde bağımlılığı, agorafobi, alkolün kötüye kullanımı, özgül fobi gibi çeşitli psikiyatrik problemlerle beraber görülmekte ve bu durum da gerek sosyal fobinin ayırt edilmesi gerekse tanı koyulup tedavi edilmesi açısından süreci bir hayli zorlamaktadır.

Sosyal fobiden, toplum içinde çok sık karşılaşılan ancak hastalar tarafından çok fazla duyulmadığı için tanımlanması zorlaşan bir psikolojik rahatsızlık olarak bahsedilebilmektedir. Ayrıca bu durumun, zaman zaman uzmanlar tarafından da çok net bir şekilde tanımlanması zorlaşabilmektedir. Sosyal fobi beraberinde depresyon, yasaklı madde kullanımı ve daha birçok farklı psikolojik problem ile birlikte gözlemlenmektedir.Çok sık karşılaşılan bir psikolojik bozukluk olarak tanımlamak mümkündür. Beraberinde farklı psikolojik bozuklukları da barındırdığından, uzmanlar tarafından ayırt edilmesi ve tanı konulması oldukça zor olmaktadır. Bu durumun bir sonucu olarak da bu psikolojik rahatsızlık çok geç fark edildiği için tedavi edilmesi de güçleşmektedir.

Sosyal Fobi Nedir?

İnsanların günlük yaşamında karşılaştığı en ciddi bozukluklardan biridir. İnsanların yaşamını olumsuz yönde etkileyen bu bozukluk, genellikle uzman psikolog ve psikiyatristler tarafından tespit edilememektedir. Üstelik beraberinde çeşitli psikiyatrik problemler de görüldüğünden bu bozukluğun ayrıştırılması pek mümkün olmamakta ve dolayısıyla tedavi süreci bir hayli güç hale gelebilmektedir.

Bu durumu en iyi şekilde ifade etmek gerekirse; başkalarının görme ve gözlemleme ihtimali yüksek olan ortamlarda bireyin yaşadığı korku, anksiyete ve panik atak olarak ifade edilebilmektedir. Bu tür bir bozukluk ile karşı karşıya olan bireyler çoğu zaman toplumun kendisini aşağılayacağını, küçük düşüreceğini ve dolayısıyla kendisinin utanç duyacağını düşünmekte, bu gibi sosyal ortamlardan uzak durmaya çalışmaktadır.

Bireylerin genellikle kalabalık ortamlarda rahatsızlık hissetmesi olarak ifade edilmektedir. Sosyal fobiye sahip kişilerde, kalabalık ve yoğun bir insan topluluğunun olduğu alanlarda, bu kişilerin duyma ve görme ihtimaline karşı bir korku ve endişe gelişmektedir. Bu durumun geliştiği kişiler, kalabalık ortamlarda küçük düşeceklerini ve başkaları tarafından aşağılanacaklarını düşündükleri için insanlar ile bir araya gelmekten kaçınmaktadırlar. Bu duygu o kadar yoğun bir şekilde hissedilmektedir ki, insanlar zaman için kendilerini sosyal hayattan tamamen soyutlayarak yalnız kalmaktadırlar.

Sosyal Fobi Belirtileri

Genel olarak bakıldığında belirtileri;

• Çarpıntı,
• Kaslarda gerginlik,
• Başta basınç hissi,
• Terleme,
• Titreme,
• Ateş basması ve üşüme hissi,
• Huzursuzluk,
• Yetersiz hissetme,
• Sevilmediğini ve güçsüz olduğunu düşünme,
• Kaygı duyduğunu gizlemeye çalışma,
• Hata yapma korkusu,
• Herkes tarafından beğenilme ve onaylanma isteği,
• Kalabalık ve endişe uyandıran ortamlardan kaçınma,
• Göz teması kuramama,
• Nefesin kesilmesi ve çarpıntı hissi,
• Konuyu değiştirmeye yönelme,
• Alakasız şeyler düşünme isteği,
• Ağız kuruluğu olarak örneklendirilebilmektedir.

Kendisinde bu gibi belirtiler görülen kişilerin bir uzmana danışması ve gerekli müdahale ile tedavi görmesi gerekmektedir.

Bu duruma sahip kişiler genellikle fikirlerinin başkaları tarafından saçma bulunacağını düşündükleri için çoğu zaman kendilerini ifade etmekten ve iletişim kurmaktan kaçınmaktadırlar. Sağlıklı bir bireyin kolaylıkla kurabileceği en basit iletişim şekli bile bu fobiye sahip bireyler için huzursuzluk verici olmaktadır. Bu sebeple, mutlaka doğru tanısı konulmalı ve tedavi edilmesi gerekmektedir. Aksi halde, kişilerde, sosyal fobi ile birlikte diğer psikolojik problemler de ilerleme gösterecektir.

Sosyal Fobi Nedenleri

Sosyal fobinin gelişmesinde, psiko sosyal faktörler oldukça etkilidir. Özellikle çocukluk döneminde bireyin ailesi ile yaşadıkları ve aile ortamı etkili bir unsurdur. Toplum içinde edinilen yerin, aile içinde öğrenilen bilgiler ve davranışlara göre şekillendiği değerlendirildiğinde, aile ve çocukluk dönemi sosyal fobinin gelişmesinde en önemli konudur.

Yapılan çalışmalar değerlendirildiğinde, çok sıkı ailevi ve dini kurallara sahip olan ailelerin çocuklarında sosyal fobi gelişme olasığının daha fazla olduğu sonucuna varılmaktadır. Bu tarz durumlarda, ailede oldukça belirgin bir şekilde toplum baskısı durumu gözlemlenebilmektedir. Ayrıca hiçbir hataya yer verilmemektedir. Bu durum da kişilerin yaptıkları her iş için başka bir şanslarının olmadığı fikrine kapılmalarına sebep olmaktadır. Hata yapmaktan korkma ve kaçma durumu da sosyal fobiyi beraberinde getirmektedir.

Sosyal fobi nedenleri günümüzde birçok hasta ve hasta yakınları tarafından merak edilen konular arasında yer almaktadır. Erken dönemde yaşanan çeşitli travmatik olaylar çoğu zaman bireylerin sosyal fobi ile karşı karşıya kalmasına neden olabilmektedir. Dolayısıyla nedenleri olarak gösterilen bu olaylar çoğu zaman kişiye göre değişiklik gösterebilmekte ve sosyal fobik olan kişilerde aşırı duyarlılık, aşırı farkındalık, anksiyete belirtileri ve bu tür durumlar görülebilmektedir.

Buna neden olan fobik ortamlardan da bahsetmek gerekirse; toplum içinde konuşma, otoriter kişilerle beraber olma, misafir kabul etme, bir iş yapılırken izlenme ve takip edilme, başkaları önünde yazı yazma, kendisine yapılan bazı şakalar, telefonla konuşma ve bu tür ortamlar ya da durumlar, sosyal fobiye yol açabilmektedir. Bu gibi bir sorun ile karşılaşan kişiler mutlaka uzmanlardan destek alması ve terapi görmesi gerekmektedir.

---

Bir önceki yazımız olan Paranoid Kişilik Bozukluğu Kimlerde Görülür? başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.