Kişilik Bozukluğu Nedir? Nasıl Anlarsınız?

Kişilik bozukluğu, günümüzde insanların en sık karşılaşmış olduğu psikolojik sorunlardan biridir. İnsanın yaşam standartlarını olumsuz yönde etkileyen, kaygı, gerilim ve depresif bir hal oluşturup kültürünün beklentilerine aykırı davranışlarda bulunma ile görülen düşünsel, bedensel ve ruhsal özellikler olarak ifade edilmektedir. İnsanın kişilik özelliklerinin problemli olarak şekillenmesi neticesinde ortaya çıkan bu psikolojik problem, ancak tedavi ile düzelebilmektedir.

Kişilik Bozukluğu Nedir?

Günümüzde insanların ve özellikle de psikolojik problem yaşayan kişilerin en çok merak ettiği konulardan biri de “Kişilik Bozukluğu Nedir?” sorusunun cevabıdır. Bunu anlayabilmek için öncelikle kişiliğin ne olduğunu bilmek gerekir.

Kişilik, doğuştan gelen, sonradan edinilin ve insanın içerisinde bulunduğu kültürle daha çocuk yaşlarda oluşmaya başlayan ve yetişkinlik döneminde de netleşerek oturan davranışlar bütünüdür. İnsanların dönem dönem yaşamış olduğu sorunlar bu davranış şekillerinde değişmelere ve bozulmalara neden olabilmektedir. Bu gibi durumlar kişilik bozuklukları olarak ifade edilirken, kişilik bozukluklarının belirtileri ve nedenleri değişiklik gösterebilmektedir. Üstelik günümüzde sıklıkla rastlanan ve insan psikolojisi ile yakından ilgili olan bu problem pek çok farklı tür ile ortaya çıkabilmektedir.

Kişilik bozuklukları aynı zamanda pek çok türe ayrılabilmektedir. Şizoid, Narsist, Bodeline, Antisosyal, Histriyonik ve Çekingen kişilik bozukluklarının her biri, bu durumun bir türü olarak örneklendirilebilmektedir. Ayrıca kişilik bozuklukları nedenleri pek çok farklı durumdan kaynaklanabilirken, bunların geneli ise çevresel faktörler, çocukluk travmaları ve fiziksel etkenler olarak ifade edilebilmektedir.

Kişilik bozukluğu nedenlerine genel bir örnekleme yapmak gerekirse bunlar;

• Çocuklukta ortaya çıkan ve yerleşen mizaç unsurları,
• Anne ve babanın çocukluk döneminde sergilemiş olduğu tutum ve davranışlar,
• Kültürel etkenler,
• Fiziksel etkenler,
• Beyin hasarları,
• Merkezi sinir sistemi problemleri,
• Bilinçaltı etkenlerdir.

Kişilik Bozukluğu Olan Biri Nasıl Anlaşılır?

Kişilik bozukluklarından herhangi birine sahip olan bir insanın anlaşılabilmesi için öncelikle bazı belirtilerin görülmesi gerekmektedir. Bu durumda kişilik bozukluğu belirtileri şu şekilde görülmektedir:

• Davranış bozuklukları,
• Öfke patlamaları,
• Kültür beklentilerinin karşılanamaması,
• Çevresine karşı negatif duygular besleme,
• Ters davranışlar sergileme.

Kendisinde bu gibi belirtileri görülen kişilerin mutlaka bir uzman psikologdan destek alması yönlendirilmesi gerekmektedir. Kişilik bozukluklarından birine sahip olan kişiler genellikle durumunun farkında olmazken, bu süreçte ailesinin ve yakın çevresinin desteği önemlidir.

Kişilik bozukluklarında pek çok farklı tedavi yöntemi uygulanırken, bunlardan biri de psikoterapidir. Terapinin yeterli olmadığı durumlarda ilaç tedavisi de eş zamanlı olarak yürütülebilmektedir.

Kişilik Bozukluğu Türleri Hakkında Ne Kadar Bilgi Sahibisiniz?

Son dönemlerde insanlarda oldukça sık rastlanan kişilik bozuklukları önemli bir psikoloji sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Pek çok farklı türe ayrılan bu bozukluk bazen oldukça tehlikeli olabiliyorken, genellikle insanların yaşamını olumsuz yönde etkilemekte, hem özel hayatına hem de mesleki hayatına zarar verebilmektedir. Kişilik bozuklukları çeşitlilik gösterebilirken, her biri farklı bir belirti ve özellikle ortaya çıkmaktadır.

Paranoid Kişilik Bozukluğu

Ortada hiçbir neden, belirti ya da kanıt bulunmaksızın insanın devamlı olarak takip edildiğini, tehlikede olduğunu, kullanıldığını ya da zarar gördüğünü düşünmesi, her şeye şüpheyle yaklaşması durumuna paranoid kişilik denilmektedir. Oldukça sıkıntılı bir psikolojik problem olan bu rahatsızlık, mutlaka tedavi gerektirmektedir.

Şizoid Kişilik Bozukluğu

Yaşamı boyunca sosyal çekingenlik gösteren kişilere şizoid kişilik adı verilmektedir. Yaygın olarak görülen kişilik bozuklukları arasında yer alan bu durum, kişinin çocukluk döneminden itibaren gelişmektedir. Tedavisi ise psikoterapi ve gerekli görüldüğünde ilaç tedavisidir.

Şizotipal Kişilik Bozukluğu

Kişilik bozukluklarından biri de şizotipaldir. Şizotipal hastalar genellikle tuhaf ve gerçeğe uzak olmaları ile bilinmektedir. Telepati, altıncı his saplantısı ve özel güçlerinin olduğuna inanan bu hastaların mutlaka bir psikologdan yardım alması gerekmektedir.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu

Antisosyal kişilik, yine toplumda en sık görülen kişilik bozukluğu çeşitlerinden biridir. Bu bozukluğa sahip olan kişiler “psikopat” olarak adlandırılırken, bu kişiler genellikle suça, kendisine ve çevresindekilere zarar vermeye, hatalı davranışlara meyillidirler.

Sınırda Kişilik Bozukluğu (Bordline)

Sınırda kişilik da yine sık görülen kişilik bozuklukları arasında yer alır. Bu kişiler bir şeyi ya da birilerini gözünde fazla büyütmekte, intihara meyilli, kavgacı, öfkeli, kontrolsüz para harcayan kişiler olarak ifade edilebilmektedir.

Histrionik Kişilik Bozukluğu

Kişilerin dramatik ve duygusal olması ile ortaya çıkan histriyonik kişilik, teşhircilik, dikkat çekmeye çalışma, aşırı dramatik davranma, etki altında bırakma gibi özellikleri ile bilinmektedir. Tedavisi ise terapi üzerine gerçekleştirilmektedir.

Narsisistik Kişilik Bozukluğu

Narsist olan hastalar benlik duygusu yüksek olan hastalardır. Bu kişiler kendilerini oldukça önemli görürken, kendinden başka kimseyi sevmeyen, değer vermeyen, başkalarını aşağılayan ve hor gören kişiler olarak tanımlanabilmektedir.

Çekingen Kişilik Bozukluğu

Adından da anlaşılacağı üzere eleştirilmekten ya da beğenilmemekten aşırı derecede korkan ve çekinen kimseler çekingen kişiliği olan kimselerdir. Bugün sıklıkla karşılaşılan kişilik bozuklukları arasında yer alırken, tedavi edilmeyen bu sorun kişinin hayatını etkileyebilmektedir.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu

Başkalarından öğüt almadan hareket edemeyen bu hastalar, devamlı olarak kendini yetersiz, çaresiz, boyun eğici olarak görmektedir. Bu nedenle de yalnız olduklarında depresif davranmakta, hayatı kendileri için çekilmez kılmaktadır. Bağımlı kişilik bozukluğu da tedavi gerektiren bozukluklardan biridir.

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu

Obsesif kompülsif bozuklukta kişiler devamlı olarak ayrıntılara takılmakta ve aşırı derecede şüpheci, katı kurallı ve sabit fikirli olmaktadır. Yaşamı önemli ölçüde etkileyen bu problem, kesinlikle uzman kontrolünde tedavi gerektirmektedir.

OKB hakkında detaylı bilgi için tıklayınız.

Kişilik Bozukluğu Tedavisi Mümkün! Peki Nasıl?

Psikoloji, bir insanın yaşamını kaliteli ve sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi açısından oldukça önemlidir. İnsanlar günümüzde pek çok farklı sebepten psikolojik problemlerle karşı karşıya kalırken, kişilik bozukluğu da bu problemlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bireyin içerisinde bulunduğu kültürden aşırı derecede sapmalar göstermesi, devamlı gerçekleşen iç çatışmalar ve davranışlar bütünü olarak tanımlanmaktadır. Genellikle ergenlik ya da genç yetişkinlik dönemlerinde ortaya çıkan ve zaman içerisinde yerleşik bir hal alan bu rahatsızlık, bireylerin yaşamını olumsuz yönde etkilemektedir. Hastanın bu gibi bir bozukluktan kurtulabilmesi ve daha sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için mutlaka tedavi görmesi gerekmektedir.

Kişilik Bozukluğu Tedavisi için Psikoloğa Görünmelisiniz!

Tedavisi mümkün olan bir psikolojik problemdir. Genellikle uzman psikolog, terapist ya da psikiyatristler tarafından yürütülen bu tedavi süreçleri, hastanın durumuna göre ilerleme kaydetmektedir. Normal şartlarda hemen hemen her bir kişilik bozukluğu türü yalnızca bilişsel ve davranışçı psikoterapi gibi yöntemlerle tedavi edilebilirken, durumu ilerleyen hastalarda eş zamanlı olarak psikiyatrist ile beraber ilaç tedavisi de uygulanabilmektedir. Bu süreçte ilerleme kaydedilebilmesi ve kesin bir sonuç alınabilmesi mümkün olacaktır.

Tedavi Süresi Kişiden Kişiye Değişir!

Tedavi süresi normal şartlarda 4 ila 6 yıl arasında değişiklik gösterebilmektedir. Ancak her ne olursa olsun tüm kişilik bozukluğu türlerinde tedavi süresini belirleyen en büyük faktör hastanın kendisidir. Hastanın tedaviyi ve durumunu kabul etmesi, tedaviye istekli olarak gelmesi, hastalığın seviyesi gibi pek çok faktör de yine tedavi süresini etkileyen faktörler arasında yer almaktadır.

Tedavi Yöntemi Kişilik Bozukluğu Türüne Göre Değişir!

Genellikle kişilik bozukluğu vakalarında hastalar için uygulanan çeşitli tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bu gibi durumlarda daha çok analitik, dinamik yönelimli yöntemler uygulanırken, son dönemlerde ise uygulanan tek tedavi yöntemi bilişsel davranışçı diyalektik ya da şema terapi yöntemleri haline gelmiştir.

Psikoterapileri yanı sıra hastada görülen kişilik bozukluğu türü de tedavi yöntemini etkileyebilmekte ve ilaç tedavisine de ihtiyaç duyulabilmektedir. Özellikle de hastanın sıklıkla yaşamış olduğu duygusal dalgalanmalar, yoğun anksiyete krizleri ve yaşamış olduğu depresif dönemler için duygudurum düzenleyici ilaçlar verilebilmektedir. Bu ilaçların dışındaki ilaçlar ise hastanın semptomlarına göre verilmektedir.

---

Bir önceki yazımız olan İlişkiye Girememe - Vajinismus Nedir? başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.